Design does have a deep side

Who would have thought that design could be so “deep”?
I must say that when I first entered the design world I honestly had no concrete idea about what the word “design” encompassed. At the beginning I decided to enter into the “design scenario” searching to satisfy my creative needs. Then, during my last year of college I found myself confused. It wasn’t possible that graphic design was only about corporate image, branding, perfectly designed magazine spreads and Photoshop. I found myself in endless conversations about choosing the perfect typography, creating the perfect trademark and deciding for the absolutely perfect pantone. I was in crisis. I had always had an idealist soul and all those conversations about logos where really starting to make me sick. It was at this point when I discovered the social aspect of design. Design does have a deep side. There are some many gifted idealist individuals trying to improve and even change our world through design by designing processes.
Our world has reached a crucial shifting point. With all the problems we have been having lately like the economic crisis, climate change, environmental disasters and political conflicts among others, it is quite obvious that something is terribly wrong with the society we have built for ourselves. Along with these problems, our world has also reached a whole new era of design, creating a whole new role for designers, giving us endless opportunities to improve our society. Now designers have to be more concerned about creating design processes rather than a “design product”. This new role does not substitute the traditional one, but rather works side by side with it, creating and opening new field of activities. It gives us the opportunity to create networks with individual people, enterprises, non-profit organizations, local and global institutions that together generate tangible steps to sustainability. The idea of what a designer is in our day and age must change. We have to learn to view designers as social actors and as strategic planners that will create platforms enabling solutions.
There are pretty big egos in the “design world”. Every designer wants to be the best. Every designer wants to be coolest and the most innovative one. I think that it’s important to accept the fact that nowadays according to contemporary sociology, “everybody designs”. We have to recognize that the era of “design monopoly” is over when only “highly talented” individuals were able to create new things. Having said this, lets think about the role that design could play in our daily-life. It is crucial for designers to start thinking more about already existing scenarios that could be improved, emphasising the most interesting aspects and interpreting situations that arises from different cases. In other words, lets start thinking on how could a specific system could be improved using design-thinking as the key ingredient for its development.
Improvement starts in a local scale problem. We have to think that creativity is a diffuse attitude and it can certainly be used as a social resource. It is astonishing to see that the real driving forces of change are the “ordinary people” when given the right opportunities.
Take as an example the “Biblioburro” in Colombia. The Biblioburro is literally a “travelling library” powered by two donkeys named, Alfa and Beto and created by Luis Soriano. Soriano created a “travelling library” to distribute books to the most confined areas in Colombia that had been affected by guerrilla conflicts. His project started with only 70 books, but now has expanded to 4,800 volumes thanks to donations. Now, children have found hope and joy in literature that first had been restricted to them. As another example, take Fernando Llort in El Salvador. He is an artist than during the verge of the Salvadorian civil war, taught and inspired the small town of La Palma how to make a living through art by making workshops with local people. These examples show us that even the most “ordinary” things can transform people’s life into extraordinary ones.
Pretty cool, huh? So now my wounds are healed. We all have the power to improve and even change our reality. No great talent is needed; we all can do it. The only thing needed is the willingness and courage to actually want to do something.

«ΠΤΥΧΩΣΕΙΣ»
ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Η Πολιτιστική Ολυμπιάδα σε συνεργασία με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα διοργάνωσε την έκθεση «Πτυχώσεις: Από το Αρχαίο Ελληνικό Ένδυμα στη Μόδα του 21ου Αιώνα», την πρώτη μεγάλη διεθνή ενδυματολογική έκθεση στην Ελλάδα με έμφαση στη μόδα. Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία να προβληθεί η αισθητική ποιότητα και πλαστικότητα των πτυχωτών ενδυμάτων, πέρα από πολιτισμικούς και γεωγραφικούς περιορισμούς και μέσα από μια σύγχρονη ματιά.
Ο όρος πτυχώσεις είναι παράγωγο του αρχαίου ελληνικού ρήματος πτύσσω που σημαίνει διπλώνω, περιβάλλω και προσδιορίζει τις πτυχές που δημιουργούνται όταν αναδιπλώνουμε ένα κομμάτι υφάσματος. Αναφέρεται τόσο στις ελεύθερες πτυχές που προκαλούνται καθώς το ύφασμα τυλίγεται γύρω από το σώμα και μετατρέπεται σε ένδυμα, όσο και στις πτυχές που ηθελημένα εντάσσουμε σε ένα κομμένο και ραμμένο ένδυμα.
Η έκθεση «Πτυχώσεις» πραγματοποιείται στο Νέο Κτίριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς 138, από τις 22 Ιουνίου μέχρι τις 17 Οκτωβρίου. Οι σχεδιαστές της έκθεσης, με επικεφαλής τη σκηνογράφο και ενδυματολόγο Ιωάννα
Παπαντωνίου, ιδρύτρια και Πρόεδρο του Π.Λ.Ι., την έχουν χωρίσει σε τρεις μεγάλες ενότητες:
1. Μαρμάρινες πτυχές, όπου παρουσιάζονται αρχαία ελληνικά γλυπτά,
2. Πτυχές του κόσμου, με πτυχωτά ενδύματα από διαφορετικούς πολιτισμούς, και
3. Πτυχές στη μόδα, με ενδύματα υψηλής ραπτικής και δημιουργίες prêt-à-porter σύγχρονων σχεδιαστών μόδας.
Η έκθεση είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να υπάρχουν μικρές ενότητες δίκην προλόγου και επιλόγου, όπου παρουσιάζονται δημιουργίες του Ιάπωνα σχεδιαστή Ιssey Miyake. Προβολές βίντεο και πλούσιο φωτογραφικό υλικό συμπληρώνουν τα εκθέματα.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ – Το φόρεμα Colombe του Issey Miyake: Η αφετηριακή εικόνα της έκθεσης είναι το φόρεμα του Miyake «Colombe» (άνοιξη/καλοκαίρι 1991), το οποίο αναπαριστά τη βασική ιδέα της δημιουργίας ενδύματος από ένα μοναδικό κομμάτι ύφασμα, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές και υλικά. Ένα φόρεμα φτιαγμένο χωρίς να χρησιμοποιηθεί κανενός είδους σύνεργο ραπτικής, όπως ψαλίδι, βελόνα και κλωστή. Το «Colombe» χρησιμοποιεί δισδιάστατο υλικό για να «τυλίξει» το τρισδιάστατο σώμα. Το ένδυμα αυτό αποτελεί την επιτομή της ιδέας των Πτυχώσεων μέσα από μια σύγχρονη οπτική.
ΕΝΟΤΗΤΑ 1 – Mαρμάρινες Πτυχές: Κανένα αρχαίο ελληνικό ένδυμα δεν έχει επιβιώσει ως τεκμήριο του ενδυματολογικού συστήματος της κλασικής αρχαιότητας. Τα επτά αγάλματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου που παρουσιάζονται στην έκθεση «Πτυχώσεις» δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την δυναμική των πτυχωτών ενδυμάτων στην κλασική αρχαιότητα, χωρίς βέβαια να εξαντλούν την παρουσίαση του αρχαίου ελληνικού ενδύματος. Τέσσερις βασικοί τύποι ενδύματος, με μεγάλη ποικιλία παραλλαγών, υπάρχουν την περίοδο αυτή: ο χιτώνας και ο πέπλος, ως περιβλήματα, και το ιμάτιο και η χλαμύδα, ως επιβλήματα. Ο πέπλος και ο χιτώνας θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της αρχαιοελληνικής ένδυσης. Η δομή τους παρουσιάζει ομοιότητες με αντίστοιχα ενδύματα που συναντάμε σε διάφορους πολιτισμούς και διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Αυτά τα θεμελιώδη
ενδυματολογικά σχήματα γνώρισαν αναρίθμητες ερμηνείες και παραλλαγές από τους σύγχρονους σχεδιαστές.
ΕΝΟΤΗΤΑ 2 – Πτυχές του κόσμου: Η εικόνα του πολεμιστή των Μαασάι που φέρει το ένδυμα της φυλής του, θυμίζει την χλαμύδα των Αθηναίων νέων και είναι ενδεικτική της χρήσης αυτού του απλού συστήματος ένδυσης από διάφορα έθνη και πολιτισμούς. Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης παρουσιάζει ενδύματα αποτελούμενα από ένα κομμάτι ύφασμα. Τα ενδύματα αυτά προέρχονται από πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου (Τυνησία, Βιρμανία, Ινδία, Νιγηρία, κ.ά.). Η μορφή αυτών των πτυχωτών ενδυμάτων καθορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο ένα κομμάτι ύφασμα τυλίγεται γύρω από το σώμα και στερεώνεται δημιουργώντας πτυχώσεις. Το σχήμα τους είναι εφήμερο. Ουσιαστικά γίνονται ενδύματα μόνο κάθε φορά που χρησιμοποιούνται και προσαρμόζονται στις κινήσεις του σώματος.
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται επίσης μια μεγάλη ποικιλία «κομμένων και ραμμένων» ενδυμάτων, στα οποία οι πτυχώσεις είναι οργανωμένες, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με την ελληνική φουστανέλα, την κινέζικη φούστα της φυλής Μιάο ή τα φουστάνια των αλβανόφωνων γυναικών της Καλαβρίας.
ΕΝΟΤΗΤΑ 3 – Πτυχές στη μόδα: Το φόρεμα “Watteau” της Vivienne Westwood, με σαφείς αναφορές στο φόρεμα à la française του 18ου αιώνα, μας εισάγει στην τρίτη ενότητα, σηματοδοτώντας το πέρασμα στην ευρωπαϊκή μόδα. Η ενότητα παρουσιάζει μια ευρεία επιλογή από ντραπέ και πλισέ φορέματα Γάλλων, Ιαπώνων, Βρετανών, Αμερικανών και Βέλγων σχεδιαστών. Αποτελεί την πιο εκτεταμένη ενότητα της έκθεσης και περιλαμβάνει δημιουργίες των Jean Patou, Jean Dessès, Martin Margiela, Elsa Schiaparelli, Christian Dior, Pierre Balmain, Cristobal Balenciaga, Rei Kawakubo, κ.ά. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι δημιουργίες του Mariano Fortuny, της Madeleine Vionnet και του Issey Miyake, σχεδιαστών που συνέβαλαν στην ανάδειξη του ρόλου και της ποιότητας των πτυχώσεων.
Ο Mariano Fortuny (1871-1949) γεννήθηκε στην Ισπανία. Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, το ένδυμα, τα σκηνικά και τους φωτισμούς. Το 1899 εγκαταστάθηκε στη Βενετία και την επόμενη δεκαετία άρχισε να φτιάχνει υφάσματα και ρούχα με μοτίβα από τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση και την Ανατολή, τυπωμένα με χρυσό και ασήμι.

Γύρω στο 1907 δημιούργησε το βραδινό φόρεμα Delphos, ένα μεταξωτό πτυχωτό φόρεμα, εμπνευσμένο από τον αρχαίο ελληνικό χιτώνα που οφείλει την ονομασία του στον Ηνίοχο των Δελφών (475-470 π.Χ.). Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε για το πλισάρισμα αποτελούσε το μυστικό του. Το φόρεμα Delphos απελευθέρωσε τις γυναίκες από τους περιορισμούς των κορσέδων. Ακολουθεί τις γραμμές του σώματος και αναδεικνύει τη γυναικεία σιλουέτα. Επιτρέπει ελευθερία κινήσεων, γι’ αυτό και το φόρεσαν χορεύτριες της εποχής, όπως η Ισιδώρα Ντάνκαν. Ο Fortuny δημιούργησε επίσης το Knossos, ένα μεταξωτό πέπλο με τυπωμένα σχέδια, που μπορούσε να φορεθεί με πολλούς τρόπους. Οι φόρμες που δημιούργησε ο Fortuny, ενέπνευσαν τη μόδα του 20ού αιώνα και συνεχίζουν ν’ ασκούν επιρροή μέχρι και σήμερα.
Η Madeleine Vionnet (1876-1975) γεννήθηκε στη Γαλλία. Από τη δεκαετία του 1920 μελέτησε την κίνηση του σώματος, δίνοντας έμφαση στην ομορφιά της γυναικείας σιλουέτας. Οι απαράμιλλες ικανότητές της στην κοπτική-ραπτική –το «λοξό κόψιμο» είναι δική της επινόηση– οι καινοτόμες φόρμες της και η εξαιρετική τεχνική της στο ντραπέ καθόρισαν το προσωπικό της στυλ. Δημιουργούσε όλα τα πρωτότυπα σχέδιά της με τη μέθοδο να τυλίγει το ύφασμα σε μια κούκλα μινιατούρα, πετυχαίνοντας καμιά φορά την τέλεια προσαρμογή με μια μόνο ραφή. Η μέθοδος αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία φορεμάτων, συχνά τόσο περίπλοκων, που χρειάζονταν οδηγίες για τον τρόπο ένδυσης. Οι βραδινές της τουαλέτες, σε αποχρώσεις του λευκού, θύμιζαν αρχαιοελληνικά ενδύματα. Οι ευφυείς δημιουργίες της είχαν ως αποτέλεσμα τον δραστικό επαναπροσδιορισμό της σχέσης ανάμεσα στο σώμα και το ρούχο, και επηρέασαν βαθιά τη μόδα του 20ού αιώνα. Αποσύρθηκε από τον κόσμο της μόδας το 1939.
Τόσο ο Mariano Fortuny, όσο και η Madeleine Vionnet ενέπνευσαν τη ρηξικέλευθη δουλειά του Miyake.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ – Ιssey Miyake ‘Fete’ - Αστερισμοί:
Το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα παραχώρησε εν λευκώ στο Miyake Design Studio έναν χώρο 150 τ.μ., για να δημιουργήσει μια σύνθετη εγκατάσταση, σχεδιασμένη από τον Tokujin Yoshioka, στην οποία εκτίθενται δείγματα της κολεξιόν Fete (2002).
Η γραμμή Issey Miyake Fete γεννήθηκε από την επιθυμία του Miyake να εκφράσει τη χαρά. Είναι στην ουσία, μια ανθολογία όλων των πτυχώσεων που δημιούργησε ο σχεδιαστής με την ομάδα του. Είναι ταυτόχρονα κι ένα βήμα παραπέρα, καθώς ο Miyake δοκιμάζει, χρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ιδέες που θεωρούνταν ανέφικτες. Το ύφασμα κόβεται με τη βοήθεια υπερηχητικών κυμάτων που εκπέμπουν θερμικές δονήσεις. Η νέα αυτή τεχνική δίνει πολύπλοκα σχήματα με πολλές καμπύλες στο ύφασμα, ενώ παράλληλα επιτρέπει την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων. Τα ενδύματα που παράγονται είναι πιο ανάλαφρα κι αέρινα. Οι άνθρωποι επηρεάζουν αλλά και επηρεάζονται από την κοινωνία και τον πολιτισμό, χρησιμοποιώντας το ρούχο ως φίλτρο αλλά και παράλληλα ως μέσο για να εκφράσουν την προσωπικότητά τους. Μέσα από τη δουλειά του, ο Miyake ευελπιστεί να μεταδώσει την αίσθηση της χαράς και της ευχαρίστησης της δημιουργίας, κάτι που υπάρχει σε όλα τα μέσα δημιουργικής έκφρασης.
«Η Κόμη της Βερενίκης», «Ο Χαμαιλέων», «Το Πτηνόν», είναι μερικά από τα ονόματα αυτών των ευφάνταστων φορεμάτων με τα περίπλοκα σχήματα που ελπίζουμε ότι θα ξαφνιάσουν ευχάριστα και θα ενθουσιάσουν τον επισκέπτη.
Ο Issey Miyake (1938 -) γεννήθηκε στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας. Το 1970 ίδρυσε το Miyake Design Studio. Το 1974 άρχισε να εξερευνά τη δυνατότητα δημιουργίας ενδυμάτων φτιαγμένων από ένα κομμάτι ύφασμα. Η παλιά αυτή τεχνική του τυλίγματος του τρισδιάστατου σώματος με ένα δισδιάστατο ύφασμα έγινε για τον Miyake η βασική πηγή έμπνευσης και ένα μέσο για να μελετήσει τη σχέση ενδύματος και σώματος. Το 1988 η αναζήτησή του για ένα παγκόσμιο ενδυματολογικό πρότυπο, όπως το τζιν και το τι-σερτ, κατέληξε στη δημιουργία της γραμμής Pleats Please Issey Miyake. Τα πτυχωτά ενδύματα του Miyake, σε αντίθεση με άλλα πλισέ ρούχα, γίνεται με μια τεχνική «πτύχωσης του ενδύματος», σύμφωνα με την οποία το ύφασμα πρώτα κόβεται και ράβεται, και μετά πτυχώνεται. Με τη χρήση θερμότητας, η πτύχωση «χαράζεται» επ’ αόριστον στη «μόνιμη μνήμη» της ίνας. Τα Pleats Please είναι βιομηχανικά προϊόντα που συνδυάζουν τη λειτουργικότητα των σύγχρονων υλικών με τις καινοτόμες φόρμες και την αισθητική ομορφιά, τη χαρά και την κομψότητα. Έχουν σχεδιαστεί για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης γυναίκας για έναν τρόπο που συνεχώς αλλάζει.
Το 2002, ο Miyake δημιούργησε μια ειδική σειρά πτυχωτών ενδυμάτων, τα «Fête», χρησιμοποιώντας τις πιο πρόσφατες τεχνικές πτύχωσης που είχε αναπτύξει η σύγχρονη τεχνολογία. Το σχήμα του κάθε ενδύματος αναπαριστά έναν διαφορετικό αστερισμό.

Το 1998 ο Miyake επέστρεψε στην αρχική του πηγή έμπνευσης και με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας επινόησε μια νέα διαδικασία παραγωγής ενδυμάτων. Η σειρά A-POC (A Piece Of Cloth) βασίζεται σε μια διαδικασία που συνδυάζει παραδοσιακές τεχνικές, όπως η ύφανση ή το πλέξιμο, με την χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, ανοίγοντας ταυτόχρονα το δρόμο για την έρευνα νέων μεθόδων δημιουργίας. Ο Miyake προχωρά πάντα μπροστά, δίχως ποτέ να απομακρύνεται από το όραμά του για ρούχα παγκόσμια, προσιτά και μοντέρνα.